Wanneer iemand in aanmerking komt voor een orgaantransplantatie, start een intensief voortraject waarin niet alleen het zieke orgaan onderzocht wordt, maar ook andere aspecten van de gezondheid. Eén van de vaak onderschatte maar uiterst belangrijke onderdelen van die voorbereiding is de staat van de mondgezondheid.
Infecties in de mond kunnen na een transplantatie ernstige gevolgen hebben, zeker omdat het immuunsysteem van de patiënt dan bewust onderdrukt wordt. In deze blog leggen we uit waarom tandheelkundige zorg een onmisbare schakel is in het transplantatie proces.
Waarom mondgezondheid een risico vormt
Na een orgaantransplantatie krijgen patiënten levenslang immunosuppressiva, geneesmiddelen die het afweersysteem onderdrukken om afstoting van het donororgaan te voorkomen. Hierdoor wordt het lichaam gevoeliger voor infecties, waaronder ook infecties die in de mond ontstaan. Wat voor een gezond persoon een relatief onschuldige tandvleesontsteking is, kan bij een transplantatiepatiënt uitgroeien tot een gevaarlijke systemische infectie.
Tandabcessen, parodontitis, of zelfs onbehandelde cariës kunnen een besmettingshaard vormen. Daarom is het belangrijk dat de mond volledig vrij is van actieve ontstekingen voordat een transplantatie plaatsvindt.
Tandheelkundige screening vóór transplantatie
Alle patiënten die worden voorbereid op een transplantatie ondergaan een grondige tandheelkundige keuring. Dit is geen vrijblijvende controle, maar een voorwaarde voor opname op de wachtlijst of voor uitvoering van de ingreep.
Tijdens de keuring worden onder andere volgende zaken gecontroleerd:
- Aanwezigheid van cariës of oude vullingen die vervangen moeten worden
- Gezondheid van het tandvlees (parodontium)
- Loszittende tanden of kiezen
- Afwijkingen aan het kaakbot of slijmvlies
- Eventuele noodzaak tot extracties of andere ingrepen
De resultaten worden doorgegeven aan het transplantatieteam, dat alleen verder gaat met het traject als er geen acute tandheelkundige risico’s meer zijn.
Noodzakelijke tandbehandelingen voor de operatie
Indien er tijdens de controle problemen aan het licht komen, moeten die eerst aangepakt worden. Dit kunnen relatief eenvoudige behandelingen zijn zoals vullen of reinigen, maar in sommige gevallen zijn meer ingrijpende procedures nodig, zoals het verwijderen van ontstoken tanden of kiezen.
Belangrijk is dat alle tandheelkundige zorg vóór de transplantatie gebeurt. Na de operatie wordt het risico op infecties namelijk groter, én geneest het lichaam trager door de immunosuppressieve medicatie.
De rol van de tandarts binnen het transplantatieteam
De tandarts speelt een belangrijke rol in het grotere geheel van transplantatiezorg. Hij of zij moet niet alleen klinisch ingrijpen waar nodig, maar ook communiceren met het medische team over risico’s, prognoses en eventuele beperkingen bij ingrepen. In sommige ziekenhuizen maken tandartsen standaard deel uit van het multidisciplinaire team dat transplantatie kandidaten beoordeelt.
Er is ook steeds een beschikbare tandarts van wacht waar u terecht kunt bij dringende vragen of behandelingen.
Zelfzorg en mondhygiëne bij transplantatie kandidaten
Patiënten kunnen ook zelf bijdragen aan een veilige voorbereiding door hun mondgezondheid goed te verzorgen. Dit betekent:
- Tweemaal per dag poetsen met fluoridetandpasta
- Dagelijks reinigen tussen de tanden (flossen of ragers)
- Regelmatige controles bij de tandarts, ook als er geen klachten zijn
- Tijdig melding maken van bloedend tandvlees, pijn of zwellingen in de mond
Deze gewoontes zijn niet alleen belangrijk vóór, maar ook na de transplantatie om complicaties te vermijden.
Conclusie
Mondgezondheid is een structureel onderdeel van de voorbereiding op een orgaantransplantatie. Infecties in de mond kunnen ernstige gevolgen hebben na de ingreep, en daarom is tandheelkundige screening verplicht. Door tijdig tandproblemen aan te pakken en goede mondzorggewoonten aan te houden, verhoogt de patiënt de kans op een succesvolle transplantatie en een voorspoedig herstel. De tandarts is daarmee niet enkel een hulpverlener voor het gebit, maar een volwaardige partner in levensreddende zorg.
